ဆ႒မေရးၿမိဳ့သမုတ္နယ္နိမိတ္ေက်ာက္တိုင္မ်ား==========================

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ အေျမာ္အျမင္ရွိတဲ့ ျမန္မာေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ေခတ္မီနိုင္ငံတစ္ခု တည္ေဆာက္နိုင္ဖို့အတြက္ အေနာက္နိုင္ငံမ်ားကို ပညာေတာ္သင္အမ်ားအျပားေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။

ေစလႊတ္ခဲ့တဲ့ပညာေတာ္သင္ေတြအနက္ ဖန္ခ်က္၀န္ဦးေရႊအိုးဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို့ ေႏွာင္းလူေတြ နားအယဥ္ဆုံးနာမည္ျဖစ္မယ္ ထင္ပါရဲ့။

ဦးေရႊအိုးကို ၁၊ မတ္၊ ၁၈၃၆မွာ ေရႊဘိုခရိုင္၊ ေက်ာက္ေျမာင္းၿမိဳ့အပိုင္ ႏြယ္ၿငိမ္းရြာမွာ ဖြားျမင္ခဲ့ပါတယ္။

အရြယ္ေရာက္လာတဲ့အခါ နန္းတြင္းမွာ ၀င္ေရာက္အမွုထမ္းေနစဥ္ အသက္၁၈ႏွစ္အရြယ္မွာ ကေနာင္မင္းသားႀကီးရဲ့ စီမံကိန္းအရ ကာလကတၱားကို ပညာေတာ္သင္ငါးဦးေစလႊတ္ရာမွ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။

ဦးေရႊအိုးတို့ဟာ ကာလကတၱားက ဒိုေရတန္ေကာလိပ္မွာ သိပၸံပညာရပ္မ်ားကို တစ္ႏွစ္ခြဲၾကာ သင္ယူခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာနိုင္ငံကို ျပန္လာခဲ့ၾကပါတယ္။

ကံအားေလ်ာ္စြာနဲ႔ပဲ သူတို့ဟာ အျပန္လမ္းမွာ ျပင္သစ္နိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးရဲ့ လူယုံေတာ္ ေကာင့္ဟင္နရီ ဒီဆာေဆနဲ႔ ရင္းႏွီးခဲ့ၿပီး ေနျပည္ေတာ္ကို ေခၚေဆာင္လာခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာ မင္းတုန္းမင္းနဲ႔ ေကာင့္ ဟင္နရီ ဒီဆာေဆတို့ ညႇိုႏွိုင္းေဆြးေႏြးၿပီး ျပင္သစ္ကို ပညာေတာ္သင္သုံးေယာက္ ေစလႊတ္ရာမွာ ဦးေရႊအိုး ပါသြားခဲ့ျပန္ပါတယ္။

ျပင္သစ္ေရာက္တဲ့အခါ ဦးေရႊအိုးဟာ ပဲရစ္ၿမိဳ့၊ ပန္သီယန္သိပၸံေက်ာင္းကေန သိပၸံဘြဲ႕ရရွိၿပီး ပဲရစ္ဗဟို၀ိဇၨာနဲ႔ ထုတ္လုပ္မွုလုပ္ငန္းေက်ာင္းမွာ တိုက္ရိုက္၀င္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။

ဦးေရႊအိုးဟာ အဲဒီေက်ာင္းမွာ မဟာသိပၸံဘြဲ႕လြန္သင္တန္းတက္ေနရင္း တစ္ဖက္မွာလည္း ၿမိဳ့ျပအင္ဂ်င္နီယာဘြဲ႕အတြက္ ပညာသင္ၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ျပင္သစ္မွာ ရွစ္ႏွစ္ၾကာ ပညာသင္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ဦးေရႊအိုးဟာ သိပၸံဘြဲ႕၊ မဟာသိပၸံဘြဲ႕နဲ႔ ၿမိဳ့ျပအင္ဂ်င္နီယာဘြဲ႕တို့ကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။

ဦးေရႊအိုးတို့ ျပင္သစ္ပညာေတာ္သင္ေတြဟာ တစ္လကို အဂၤလိပ္ဒဂၤါး ၈၀၀ ေထာက္ပံ့ေၾကးရၾကပါတယ္။ ဦးေရႊအိုးဟာ ျပင္သစ္မွာပဲ ျပင္သစ္သူတစ္ဦးနဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး သားတစ္ေယာက္လည္း ေမြးဖြားခဲ့တယ္လို့ ဆိုၾကပါတယ္။

ျပင္သစ္နိုင္ငံမွာ ပညာသင္ၾကားေနစဥ္အေတာအတြင္းမွာ ဦးေရႊအိုးဟာ ကမၻာေက်ာ္သိပၸံပညာရွင္အခ်ိဳ့နဲ႔ ေတြ႕ဆုံရင္းႏွီးခဲ့ပါတယ္။ ဓာတုေဗဒသင္ၾကားရသူတိုင္း အထူးရင္းႏွီးၿပီးသားျဖစ္တဲ့ Periodic Tableကို တီထြင္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ ႐ုရွားနိုင္ငံရဲ့ အေက်ာ္ၾကားဆုံးဓာတုေဗဒပညာရွင္ မင္ဒိလိယက္ဖ္နဲ႔လည္း အထူးရင္းႏွီးခဲ့ပါတယ္။

(Periodic Table မွာ ဦးေရႊအိုးရဲ့ အႀကံဥာဏ္တခ်ိဳ့ပါ ပါ၀င္တယ္လို့ အခ်ိဳ့က ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။)ေလယာဥ္ပ်ံသန္းမွုဆိုင္ရာသိပၸံပညာရွင္ အာဘယ္ဟူရိုဒဗီလ္နဖ္နဲ႔လည္း ရင္းႏွီးကၽြမ္း၀င္ခဲ့ပါတယ္။

ဦးေရႊအိုးဟာ နပိုလီယံဘုရင္ရဲ့ ၾကယ္တာရာတံဆိပ္ကိုပါ လက္ခံရရွိခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာ ျမင္ကြန္း၊ျမင္းခုံတိုင္အေရးအခင္းေၾကာင့္ ကေနာင္မင္းသားႀကီးက်ဆုံးသြားၿပီး အေထာက္အပံ့ေတြ ေခတၱရပ္ဆိုင္းသြားတာမို့ ဦးေရႊအိုးဟာ ဇနီးနဲ႔သားကို ထားခဲ့ၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံကို ျပန္လာခဲ့ပါတယ္။

ေနျပည္ေတာ္ျပန္ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ ဦးေရႊအိုးဟာ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားေရာ၊ ျပင္သစ္ဘာသာစကားပါ ကၽြမ္းက်င္တာေၾကာင့္ ေယာအတြင္း၀န္ဦးဖိုးလွိုင္လက္ေအာက္မွာ နိုင္ငံျခားေရးရာကိစၥအ၀၀အတြက္ လုပ္ကိုင္အမွုထမ္းရပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ဦးေရႊအိုးဟာ "ၾသသဓရတနာကရ"အမည္ရ ဖန္ခ်က္ျခင္းပညာရပ္ဆိုင္ရာစာတမ္းကို ေရးသားဆက္သြင္းခဲ့တဲ့အတြက္ ပထမဆုံးဖန္ခ်က္၀န္အျဖစ္လည္း ခန္႔အပ္ခံခဲ့ရပါတယ္။

ဦးေရႊအိုးဟာ မအားလပ္တဲ့ တာ၀န္ေတြၾကားထဲက ေလာကဓာတ္ေဆးက်မ္းႀကီးေခၚ ဓာတုေဗဒက်မ္းတစ္ေစာင္ကိုလည္း ဘာသာျပန္ေရးသားနိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဦးေရႊအိုးရဲ့ လူသိပ္မသိတဲ့ တီထြင္မွုတစ္ခုရွိပါေသးတယ္ ။ အဲဒါကေတာ့ Fermentation Theory (ကေစာ္ေဖာက္ျခင္းသေဘာတရား) ျဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာ့မွတ္တမ္းမ်ားမွာ အဲဒီသီအိုရီကို ၁၈၇၇ခုႏွစ္မွာ သိပၸံပညာရွင္ထရာေဗက စတင္ေတြ႕ရွိေဖာ္ထုတ္ခဲ့တယ္လို့ မွတ္တမ္းတင္ထားေပမယ့္ ၁၈၆၈ခုႏွစ္မတိုင္မီကတည္းက ဦးေရႊအိုးက ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္တယ္လို့ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ျမန္မာ့သိပၸံပညာရွင္မ်ားစာအုပ္မွာ ေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔တင္က ေဖာ္ထုတ္ေရးသားထားပါတယ္။

ဦးေရႊအိုးဟာ သံအမတ္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ပညာေတာ္သင္ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္လည္းေကာင္း နိုင္ငံရပ္ျခားကို အေခါက္ေခါက္သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ပူးတြဲတရား႐ုံးမွာလည္း တရားသူႀကီးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။

ေယာအတြင္း၀န္ဦးဖိုးလွိုင္ရဲ့ နိုင္ငံျခားေရးရာကိစၥရပ္မ်ားတိုင္ပင္ရာ အားအကိုးရဆုံးလက္႐ုံးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ နာမည္ေက်ာ္တိုင္တားမင္းႀကီးရဲ့ သမက္လည္းျဖစ္ပါတယ္။

ၿဗိတိသၽွက ျမန္မာကို တတိယအႀကိမ္စစ္ျပဳမယ့္အေရး ေရွာင္ရွားနိုင္ဖို့အတြက္ လယ္ကိုင္းၿမိဳ့စားကင္း၀န္မင္းႀကီးနဲ႔အတူ ႀကိဳးစားခဲ့ေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။

ေနာက္ပိုင္း ၿဗိတိသၽွက ျမန္မာတစ္နိုင္ငံလုံးကို သိမ္းပိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ေခတ္ပညာတတ္ဦးေရႊအိုးဟာ ၿဗိတိသၽွလက္ေအာက္မွာ လုံး၀အမွုမထမ္းဘဲ မိမိတတ္တဲ့ပညာနဲ႔သာ အသက္ေမြးခဲ့ပါတယ္။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္က ျမန္မာ့ပထမဆုံးအင္ဂ်င္နီယာလို့ ဆိုနိုင္တဲ့ ဦးေရႊအိုးဟာ အသက္၆၉ႏွစ္အရြယ္၊ ၂၂၊ ဒီဇင္ဘာ၊ ၁၉၀၅မွာ သူခ်စ္တဲ့ အမိနိုင္ငံနဲ႔တကြ ေလာကႀကီးကိုပါ စြန္႔ခြာသြားခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာ့ဂုဏ္ရည္ရာဇ၀င္ဖတ္စာ (ဦးဖိုးက်ား)

ကိုးကား

ေယာမင္းႀကီးဦးဖိုးလွိုင္အတၱဳပၸတၱိႏွင့္ ရာဇဓမၼသဂၤဟက်မ္း - ေမာင္ထင္

ပထမဆုံးအင္ဂ်င္နီယာဘြဲ႕ရ ဖန္ခ်က္၀န္ဦးေရႊအိုး - တင္နိုင္တိုး (ေဆာင္းပါး)

Posted by မင္းအရိပ္

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=242279050873778&id=100052750552142